Loukas Katapodis

Επιπτώσεις της έλλειψης σιδήρου στην κατάσταση υγείας

Η έλλειψη σιδήρου έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην κατάσταση της υγείας όσο και στην αθλητική απόδοση.

Η σιδηροπενία μπορεί να προκαλέσει ποικίλες διαταραχές. Οι τελευταίες έχουν ιδιαίτερη σημασία για τα άτομα εκείνα ( παιδιά και εφήβους ) που διανύουν την περίοδο της σωματικής αύξησης και της βιολογικής ωρίμανσή τους.

Τα άτομα αυτά έχουν αυξημένες ανάγκες σιδήρου, που προορίζονται όχι μόνο να αναπληρώσουν τις φυσιολογικές καθημερινές απώλειες σιδήρου, αλλά και να εξυπηρετήσουν την προοδευτικά επιταχυνόμενη ερυθροποιητική δραστηριότητα του μυελού των οστών.

Στα νεαρά επίσης άτομα η σιδηροπενία μπορεί να μειώσει τη διανοητική απόδοση, την ικανότητα αντίληψης και συγκέντρωσης, να δημιουργήσει προβλήματα συμπεριφοράς και να επηρεάσει αρνητικά τη σχολική επίδοση.

Η χρόνια έλλειψη σιδήρου μπορεί ακόμα να προκαλέσει ορισμένες γαστρεντερικές ανωμαλίες:

Να μειώσει τη γαστρική λειτουργική δραστηριότητα, να περιορίσει την απορρόφηση τροφών στο έντερο, να προδιαθέσει στη δημιουργία γαστρίτιδας, να προκαλέσει στοματίτιδα, γλωσσίτιδα κ.λ.π.

Η σιδηροπενία μπορεί μπορεί επίσης να διαταράξει τη λειτουργία του ανοσολογικού συστήματος του οργανισμού καθιστώντας τα άτομα επιρρεπή σε διάφορες λοιμώξεις.

Επιπτώσεις της έλλειψης σιδήρου στην αθλητική απόδοση

Η σιδηροπενική αναιμία μειώνει την απόδοση των ατόμων που εκτελούν μέγιστη και υπομέγιστη αερόβια άσκηση.

Η ελάττωση της συγκέντρωσης της αιμοσφαιρίνης και της μάζας των ερυθροκυττάρων μειώνει τις δυνατότητες του συστήματος μεταφοράς οξυγόνου.

Παράλληλα η έλλειψη σιδήρου των ιστών μπορεί να ελαττώσει τη συγκέντρωση της μυοσφαιρίνης και τη δραστηριότητα των σιδηρούχων ενζύμων και με τον τρόπο αυτό περιορίζει το ρυθμό του μυικού μεταβολισμού, μειώνοντας τις δυνατότητες του συστήματος κατανάλωσης οξυγόνου.

Οι δυσμενείς αυτές επιπτώσεις της σιδηροπενικής αναιμίας μειώνουν το επίπεδο της αερόβιας ικανότητας, άρα και την απόδοση των αθλητών εκείνων, που το άθλημά τους απαιτεί ικανοποιητικό βαθμό αντοχής.

Το αρτηριακό αίμα των ατόμων που πάσχουν από σιδηροπενική αναιμία περιέχει λιγότερο οξυγόνο από ότι το αίμα των μη αναιμικών ατόμων. Στην κατάσταση της σωματικής ηρεμίας η οξυγόνωση των ιστών είναι ικανοποιητική και στις δύο περιπτώσεις. Όταν όμως εκτελείται μυικό έργο, η οξυγόνωση των ιστών του αναιμικού ατόμου αρχίζει να γίνεται προβληματική και μάλιστα τόσο προβληματικότερη, όσο μεγαλύτερη είναι η ένταση της καταβαλλόμενης σωματικής προσπάθειας και ο βαθμός της αναιμίας.

Για να αντιμετωπιστεί το μειονέκτημα της ανεπαρκούς οξυγόνωσης των ιστών, δραστηριοποιούνται διάφοροι μηχανισμοί, όπως αύξηση της καρδιακής συχνότητας και παροχής, ενεργοποίηση του αναερόβιου μεταβολισμού που συνεπάγεται την υπερπαραγωγή του γαλακτικού οξέος.

Η δημιουργία σημαντικού χρέους οξυγόνου κατά την εκτέλεση μυικού έργου από αναιμικά άτομα παρατείνει την διάρκεια της περιόδου αποκατάστασης μετά την μυική προσπάθεια.

Η σιδηροπενική αναιμία, πέρα από την ικανότητα του συστήματος μεταφοράς οξυγόνου, μπορεί να διαταράξει και την ικανότητα του συστήματος μεταφοράς διοξειδίου του άνθρακα, με αποτέλεσμα να πραγματοποιείται πλημμελής απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα που παράγεται στους ιστούς και την συσσώρευσή του στην περιφέρεια.

Από πολυάριθμες σχετικές μελέτες που έγιναν, διαπιστώθηκε ότι η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης επηρεάζει την ικανότητα του συστήματος μεταφοράς οξυγόνου και ευθύνεται άμεσα για την διαμόρφωση του επιπέδου της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου και της απόδοσης των αναιμικών ατόμων όσον αφορά την εκτέλεση αερόβιου μυικού έργου.

Η ικανότητα εκτέλεσης αερόβιου μυικού έργου μειώνεται σημαντικά, ακόμη και όταν η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης πέφτει λίγο πιο κάτω από τα κανονικά επίπεδα.

Από την άλλη μεριά η ικανότητα των σιδηροπενικών ατόμων να εκτελούν υπομέγιστο έργο παρατεταμένης διάρκειας, φαίνεται ότι δεν εξαρτάται μόνο από την συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης, αλλά και από την επαρκή λειτουργία των σιδηρούχων ενζύμων και της μυοσφαιρίνης των μυικών κυττάρων.